Dla osób, które się rozwodzą, często bardzo istotna jest kwestia tego, co stanie się po rozwodzie z ich majątkiem. W celu uporządkowania spraw finansowych po zakończeniu małżeństwa warto dokonać podziału majątku wspólnego. Może to nastąpić zarówno w drodze umowy pomiędzy byłymi małżonkami, jak i przed sądem – przy czym ta druga sytuacja ma miejsce zwykle wówczas, gdy stanowiska byłych małżonków nie są zgodne odnośnie tego, co wchodzi w skład majątku wspólnego, albo w jaki sposób powinien zostać dokonany podział. Sprawy o podział majątku często bywają skomplikowane, zwłaszcza gdy majątek nabyty w trakcie trwania małżeństwa jest znaczny.
Jakie przedmioty majątkowe podlegają podziałowi?
Wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku wspólnego stron należą przede wszystkim ich wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków (np. czynsz za najem lokalu), środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków, a także kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a subkonto w ramach konta ubezpieczonego ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Rozwód z podziałem majątku
Istnieje możliwość dokonania podziału majątku już w trakcie trwania sprawy o rozwód, jednak wyłącznie wtedy, gdy przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. W praktyce chodzi więc o sytuacje, gdy strony są zgodne co do tego, jakie składniki wchodzą do ich majątku wspólnego i w jaki sposób powinny zostać podzielone. Innym sposobem na dokonanie podziału majątku jeszcze przed orzeczeniem rozwodu jest ustanowienie rozdzielności majątkowej. Może to nastąpić w drodze umowy zawartej przed notariuszem albo w następstwie złożenia wniosku do sądu. Po ustanowieniu rozdzielności podjąć działania w celu dokonania podziału tego, co wcześniej wspólnie nabyli.
Jak uniknąć podziału majątku po rozwodzie?
Jeśli oboje małżonkowie nie będą chcieli dokonać podziału majątku, to nie jest to konieczne. Jednak w sytuacji gdy jeden z byłych małżonków będzie chciał, aby majątek został podzielony, to do podziału majątku będzie musiało dojść, nawet jeśli druga strona będzie się temu sprzeciwiać. W takim przypadku konieczne będzie skierowanie przez małżonka domagającego się podziału odpowiedniego wniosku do sądu. Sąd może oddalić taki wniosek tylko w razie ustalenia, że strony nie mają żadnego majątku wspólnego. Tak więc w przypadku istnienia majątku małżeńskiego uniknięcie podziału majątku nie będzie możliwe.
W jaki sposób może zostać podzielony majątek?
Sposób dokonania podziału majątku po rozwodzie zależy przede wszystkim od tego, co wchodzi w jego skład. Częsta, a przy tym zwykle skomplikowana jest sytuacja, gdy do majątku wspólnego małżonków wchodzi nieruchomość. Jednak niezależnie od tego, czy chodzi o nieruchomość, czy też ruchomość (np. samochód, meble, sprzęt RTV i AGD), podział może zostać dokonany względem każdego z tych przedmiotów na jeden z następujących sposobów:
- podział (o ile jest możliwy), z ewentualnym wyrównaniem wartości poprzez dopłaty,
- przyznanie danego składnika majątku jednemu z byłych małżonków z dokonaniem spłaty na rzecz drugiego z nich,
- sprzedaż.
Podział majątku po rozwodzie a dzieci
Osoby dokonujące podziału majątku mogą się zastanawiać, jaki wpływ będzie on miał na sytuację ich dzieci. Odnosząc się do tego należy wskazać, że dzieci nie mają udziału w majątku wspólnym, jednakże przy dokonywaniu podziału majątku małżeńskiego sąd bierze zwykle pod uwagę kwestię niepełnoletnich dzieci, a mianowicie to, przy którym z małżonków one pozostały. Może to mieć znaczenie na przykład znaczenie przy ustalaniu, komu z nich zostanie przyznana nieruchomość nabyta w trakcie trwania małżeństwa.
Podział majątku po rozwodzie – koszty
To, z jakimi kosztami będzie się wiązać podział majątku, zależy przede wszystkim od tego, czy byłym małżonkom uda się porozumieć odnośnie sposobu, w jaki zostanie przeprowadzony podział. W takim przypadku mogą bowiem zawrzeć umowę, co nie wiąże się z żadnymi kosztami. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość. Wówczas umowa podziału majątku musi zostać zawarta przed notariuszem, co wiąże się z koniecznością uiszczenia taksy notarialnej, zależnej od wartości dzielonego majątku. Również w przypadku, gdy w skład majątku nie wchodzi nieruchomość, nie ma przeszkód ku temu, aby umowa została zawarta przed notariuszem.
W przypadku postępowania sądowego podstawowym kosztem jest opłata sądowa, która wynosi 1.000 zł – chyba że wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku, wówczas jest to 300 zł. Jeśli strona będzie chciała być reprezentowana w sprawie przez adwokata lub radcę prawnego, będzie musiała ponieść koszt zastępstwa procesowego. Natomiast kolejnym kosztem, który pojawi się w przypadku braku zgodności stron, będzie wynagrodzenie biegłych. W postępowaniach działowych są to przede wszystkim biegli rzeczoznawcy z zakresu wyceny nieruchomości lub ruchomości. Jeśli w skład majątku wchodzi nieruchomość, która będzie miała zostać podzielona, to pojawi się również potrzeba wydania opinii przez biegłego geodetę odnośnie tego, w jaki sposób może zostać dokonany fizyczny podział danej nieruchomości.
